کد مطلب:1204 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

مهم ترين محورهايي كه مي توان براي گفت وگوي تمدن ها پيش بيني كرد كدامند؟

اولاً؛ بايد توجه فرماييد كه متاسفانه درعهد ما افراط و تفريط بزرگ ترين و مهلك ترين آفت حقيقت است. افراط و تفريطها از عوامل مختلف و متعددي ناشي مي شود كه ازجمله آنها، سياست زدگي جامعه و جناحي شدن مباحث فكري ونظري است . اين امر سبب دخالت حب و بغض در چالش هاي علمي و در نتيجه خلطانگيزه و انگيخته مي شود .اين آفت به صورت مانعي بزرگ در مسير اظهار نظرها و نظريه پردازي ها خودنمايي مي كند .گفت و گوي تمدن ها هم از همين دسته مباحثي است و از آن جا كه نسبتاًبراي ما مساله اي تازه بوده و كم و بيش در بستري سياسي وآميخته به مواضع سياسي طرح گرديده ، طبعاً و متاسفانه از گزند افراطها وتفريطها دور نمانده است . به نظر مي رسد با توجه به اهداف گفت وگوي تمدن ها و در قبال شناخت رووس و محورهاي نظريه برخوردتمدن ها، مي توان تشخيص داد كه اولي امري بايسته و دومي امري صرفاً سياسي است . مهم ترين محورهايي كه مي توان به عنوان هدف هاي گفت و گوي تمدني پيش بيني كرد عبارت است از : 1-بيرون بردن تمدن هاي كهن از وضعيت انفعالي در قبال تمدن هاي پيشرفته ، 2- ترميم گسست سنت و تجدد، 3- يافتن درمان هاي مجرب كهن براي بحران هاي جديد انسان معاصر، 4- شناخت وافزايش كمي و كيفي آن در باب اصحاب تمدن ها و ارباب اديان نسبت به مباني و مواريث تمدن ها و اديان يكديگر، 5- شكستن استبداد فرهنگي جهان و توطيه هاي فرهنگ جهاني مطرح شده ازسوي غرب ، 6- استحكام بخشيدن به وحدت ميان امت اسلامي وجامعه جهاني ، 7- توسعه امنيت و مباني صلح جهاني . اما برخوردتمدن ها را به صورت جدي و در يك سيستم مباحث نظري ،نخستين بار سامويل هانتينگتون ( S.Hantington ) رييس موسسه مطالعات استراتژيك ( Olin ) در دانشگاه هاروارد آمريكا طي مقاله اي پرهياهو تحت عنوان ( ( برخورد تمدن ها ) ) Challenge of ( Civilizations ) مطرح ساخت و واكنش هاي بسياري را در سرتاسرجهان برانگيخت . طبيعي است كه در اين مجال اندك نتوان پيش زمينه هاي اين موضوع و ديدگاه تفصيلي هانتينگتون و طرفداران وي را مطرح كرد؛ ولي براي آشنايي شما محورهاي اساسي اين مقاله را به صورتي فشرده ذكر مي كنيم : 1- اختلاف تمدن ها اساسي است. اين اختلاف به مراتب از اختلاف ايديولوژي ها و نظام هاي سياسي اساسي تر است ، 2- خودآگاهي تمدني در حال افزايش است ، 3-تجديد حيات مذهبي به عنوان وسيله اي براي پر كردن خلا در حال رشد است ، 4- رفتار منافقانه غرب موجب رشد خودآگاهي تمدني ديگران شده است ، 5- ويژگي ها وا ختلاف فرهنگي تغييرناپذيراست ، 6- منطقه گرايي اقتصادي و نقش مشتركات فرهنگي در حال رشد است ؛ ولي به رغم گسترش پيمان هايي مانند اكو، كشورهاي غيرعرب مسلمان و ...بايد توجه داشت كه اقتصاد منطقه اي تنها درصورتي مي تواند رشد كند كه ريشه در يك تمدن مشترك داشته باشد،7- شكست ( ( دولت - ملت ) ) به عنوان واحد اصلي روابط بين المللي در آينده بسيار محتمل است ، 8- تشديد تنش هاي ناسيوناليستي ،گرايش فزاينده به درگيري ، افزايش سلاحهاي كشتار جمعي ، رشدبي نظمي در جهان و بروز تنش هاي بين المللي ناشي از بحران هويت ،از مولفه ها و بسترسازهاي اصلي برخورد تمدن ها است ، 9- قدرت جهاني و جامعه جهاني توهمي بيش نيست و هيچ كشوري در كشورديگري منافع استراتژيك ندارد، 10- جهان در حال كوچك تر شدن است و همكنشي ميان ملت هاي وابسته به تمدن هاي مختلف درحال افزايش است ، 11- اين افزايش فعل و انفعالات ( مهاجرت ها وارتباطات رسانه اي ) هوشياري تمدني و آگاهي به وجود اختلافات ميان تمدن ها و نيز حس مشترك در درون هر تمدن را شدت مي بخشد .به عبارت ديگر خودآگاهي تمدني به اختلاف و دشمني ميان تمدن ها دامن مي زند .هانتينگتون حتي فراتر از اينها رفته و ادعاكرده است كه : ( ( نه تنها امكان برخورد تمدن ها هميشه هست ، بلكه جلوگيري از چنين برخوردهايي عملاً امكان پذير نيست و لبه هاي اين تمدن هاي درگير هميشه خونين است ) ) . براي آگاهي بيشتر ر.ك : 1-تافلر، الوين وهايدي ، به سوي تمدن جديد، ترجمه محمدرضاجعفري ، سيمرغ ، تهران ، چاپ اول 1376 2- تافلر، الوين وهايدي ،جنگ و پادجنگ ، ترجمه مهدي بشارت ، اطلاعات ، تهران ، چاپ اول ، 1374 3- فوكوياما، فرانسيس ، فرجام تاريخ و آخرين انسان ،برگردان : عليرضا طيب ، مجله سياست خارجي ، شماره 363، تهران ،دفتر مطالعات سياسي و بين المللي ، 1372 4- هانتينگتون ، سامويل ،برخورد تمدن ها ( مندرج در نظريه برخورد تمدن ها ) ، هانتينگتون ومنتقدانش ، ترجمه و ويرايسته مجتبي اميري ، انتشارات وزرات امورخارجه ، تهران ، چاپ دوم 1375 5- چيستي گفت و گوي تمدن ها،مجموعه مقالات ، سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي ، تهران ،چاپ اول ، 1377;